Η ζωή των μελισσών, της βασίλισσας και της κυψέλης

Η μέλισσα είναι α έντομο υμενόπτερα της οικογένειας των apoidea, της οποίας καταγράφονται περισσότερα από 20.000 είδη! Στην Ευρώπη, το πιο κοινό είδος είναι Apis mellifera, και είναι αυτό που συναντάμε κυρίως στην προέλευση της παραγωγής του μελιού. Αυτός ο συναρπαστικός κόσμος είναι πολύ δομημένος και η κοινωνία των μελισσών είναι απίστευτη στον τρόπο που λειτουργεί.

Οι μέλισσες είναι γυναικείες κοινωνίες που ζουν σμήνη από 40.000 έως 60.000 εργάτριες για 1.000 έως 2.000 αρσενικά drones. Όλος αυτός ο μικρός κόσμος είναι δομημένος και οργανωμένος γύρω από ένα βασίλισσα, που είναι το μόνο θηλυκό ικανό για αναπαραγωγή γιατί οι φερομόνες του αναστέλλουν τις ωοθήκες των εργαζομένων (πρωτότυπο ως μέσο αντισύλληψης!). Η τελευταία γονιμοποιείται μόνο μια φορά στη ζωή της, μια όμορφη ανοιξιάτικη μέρα, από μερικά από τα αρσενικά (ναι ναι, είναι αρκετά) που το μοναδικό τους καθήκον είναι αυτό. Και, τραγική μοίρα, οι τελευταίοι χάνουν τη ζωή τους ταυτόχρονα με τα γεννητικά τους όργανα που μένουν κολλημένα στην κοιλιά της γυναίκας...Έτσι, σαν μάρτυρες σταλμένα στο πεδίο της μάχης, αυτοί οι κηφήνες, αυτοί οι εκλεκτοί, αυτοί οι αφανείς ήρωες δίνουν τα δικά τους ζει για την επιβίωση του είδους. RIP μικρό drone, εσύ που εξαφανίστηκες στο πεδίο της τιμής για να σώσεις τους μελισσοκόμους!

Εν ολίγοις, αυτά τα πολλαπλά ταυτόχρονα ζευγαρώματα κάνουν τη δουλειά της βασίλισσας, η οποία με την ευκαιρία αυτή γεμίζει τη βιβλιοθήκη σπερματοζωαρίων της (σαν βιβλιοθήκη, σωστά κατάλαβες), με 5 έως 7 εκατομμύρια σπερματοζωάρια (ακριβώς αυτό!). Η βασίλισσα, ω μεγάλη βασίλισσα, επιστρέφει στη συνέχεια στο μαντρί (μόνη, δεν υπάρχει χώρος για κανένα αρσενικό, είναι όλοι νεκροί ούτως ή άλλως) και εγκαθίσταται στην κυψέλη για 5 χρόνια μιας πλέον αγνής και φρόνιμης ύπαρξης, η οποία θα είναι αφιερωμένη σε ένα ενιαία εργασία: λαϊκός.

Τότε, όμως, πώς καταφέρνει η βασίλισσα να γεννά συνεχώς αυγά; Αυτό αμετάβλητο τελετουργικό, ταράζεται μόνο από το φαινόμενο τουσμήνος (όταν ένα σμήνος φεύγει από την κυψέλη μαζί με τη βασίλισσα για να σχηματίσουν μια νέα αποικία), πραγματοποιείται κάθε χρόνο από τις ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης μέχρι το φθινόπωρο. Και πρέπει να μιλήσουμε για τελετουργία, γιατί το μόνο που λείπει είναι τα τύμπανα και οι φωτιές για να σκεφτούμε ότι γινόμαστε μάρτυρες ενός αρχαίου τελετουργικού μιας φυλής των Μάγια. Πράγματι, η βασίλισσα, περιτριγυρισμένη από την αυλή της (γύρω στις δεκαπέντε εργάτριες μέλισσες), βυθίζει το κεφάλι της στα κελιά που έχουν ετοιμαστεί με μια σταγόνα βασιλικού πολτού, μετά γυρίζει και βάζει ένα αυγό στο τελευταίο. Στη συνέχεια, μετακινείται στο επόμενο κελί, επαναλαμβάνοντας το ίδιο μοτίβο και ούτω καθεξής, κάθε σαράντα δευτερόλεπτα. Γεννά μεταξύ 1.500 και 2.000 αυγά την ημέρα (που ισοδυναμεί με το δικό της βάρος), μεθοδικά από το κέντρο της χτένας και στη συνέχεια σπειροειδή προς τα έξω. Ανεπανόρθωτα, η βασίλισσα βυθίζει το κεφάλι της στο κελί, γεννά αυγά και προχωρά στο επόμενο. Και ούτω καθεξής, ακούραστα και επιμελώς.

Αλλά, μάλλον αναρωτιέστε γιατί βάζει το κεφάλι της στην πρίζα; Πρέπει να ξέρετε εδώ ότι είναι το μέγεθος του τελευταίου που θα καθορίσει το φύλο του ατόμου. Στην πραγματικότητα, η βασίλισσα «αποφασίζει», κατά την κρίση της, ανάλογα με το μέγεθος του κυττάρου, αν θα ανοίξει ή όχι το σπερματικό της κανάλι, επιτρέποντας στο σπέρμα να γονιμοποιήσει το ωάριο, δημιουργώντας έτσι ένα θηλυκό. Μετά από προσεκτική εξέταση του κυττάρου, η βασίλισσα θα γονιμοποιήσει τα ωάρια της για τα μικρά κελιά, γεννώντας έτσι εργάτριες μέλισσες, ενώ δεν υπάρχει γονιμοποίηση για τα μεγαλύτερα κύτταρα, όπου στη συνέχεια παράγονται αρσενικά (τα οποία, αν και έχουν μεγαλύτερο θάλαμο. θα έχουν ρόλο για την αποικία αντιστρόφως ανάλογο με το μέγεθος του κυττάρου τους).

Είναι η ιστορία του 8ου, ο κύκλος της μέλισσας!

Μετά από τρεις ημέρες επώασης, το αυγό εκκολάπτεται και μετατρέπεται σε κάμπια που θα τρέφεται αποκλειστικά με βασιλικό πολτό κατά τις πρώτες τρεις μέρες της ζωής του, μετά ξεκινά τη διαδικασία ανάπτυξής του στο κύτταρο του, τρέφεται με μέλι και γύρη και γίνεται imago (ενήλικη μέλισσα) μετά από 21 ημέρες μετά την ωοτοκία. Στη συνέχεια σκίζει το κάλυμμα, βγάζει το πρόσωπό της έξω από το κελί και ενσωματώνει την αποικία: μπαίνει σε ένα αυστηρό και ασυμβίβαστο σύστημα, όπου θα έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο ανάλογα με την ηλικία της. Πρωτα απο ολα καθαριστής, επειτα ανατρέφων, γίνεται τη δωδέκατη μέρα κορίτσι εργοστασίου (αρχιτέκτονας και κτίστης της κυψέλης, ή φύλακας, ή ακόμα χειριστής ή αναπνευστήρας), μετά, τελικά, γύρω στις τρεις εβδομάδες ύπαρξης, η μέλισσα φεύγει από την κυψέλη και γίνεται τροφοσυλλέκτης. Μετά από μερικές δοκιμαστικές πτήσεις προσανατολισμού, θα κάνει 10 με 15 ταξίδια την ημέρα, για μία έως τρεις εβδομάδες, προκειμένου να συλλέξει λουλούδια και να φέρει πίσω το πολύτιμο νέκταρ.

Η μέλισσα είναι μια εργάτρια άνευ όρων, που θα κουραστεί από την εργασία και στη συνέχεια θα πεθάνει από εξάντληση. Έντονη σε όλη τη σύντομη ύπαρξή της, η μέλισσα σπάνια ζει περισσότερο από ενάμιση μήνα ή δύο. Η μόνη πιθανότητα να ζήσει περισσότερο (έως 6 μήνες) είναι να γεννηθεί το φθινόπωρο, γιατί η κυψέλη μπαίνει στη συνέχεια φάση αδράνειας, γιατί έρχεται χειμώνας. Στη συνέχεια περνούν τον χειμώνα συμπιεσμένα, παράγοντας θερμότητα συσπώνοντας τους μύες τους, προκειμένου να διατηρήσουν μια θερμοκρασία 20-25°C στο κέντρο της κυψέλης. Ωστόσο, οι μέλισσες που τοποθετούνται στο άκρο μπορούν να βιώσουν θερμοκρασίες κάτω από 10°C και έρχονται εναλλάξ για να ζεσταθούν στο κέντρο της συστάδας. Εδώ, βλέπουμε για άλλη μια φορά ότι η αποικία μελισσών αποτελεί έναν ενιαίο οργανισμό που συλλογικά αυτοσυντηρείται.

Αλλά, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τι γίνεται με τα αρσενικά; Λοιπόν, τα καημένα τα drones δεν τα καταφέρνουν να περάσουν τον χειμώνα. Πράγματι, καθώς δεν είναι απαραίτητα για την επιβίωση της κυψέλης, κυνηγούνται ή ακόμα και εξοντώνονται εντελώς από τα θηλυκά τους που προτιμούν να κρατούν τις χειμερινές τους προμήθειες για χρήσιμα άτομα. Σκληρός, θα έλεγες; Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ αποτελεσματικό στην επιβίωσή τους αν και λίγο ριζοσπαστικό…

Την επόμενη άνοιξη, η καθημερινή δραστηριότητα των μελισσών ξαναρχίζει, σαν ένα ρυάκι που ξαναρχίζει την πορεία του. Ο καθένας βρίσκοντας το ρόλο του, ο καθένας στη θέση του σε αυτή την κοινωνία όπου το άτομο είναι η αποικία. Μέχρι τη μέρα που η σημερινή κυψέλη θα γίνει πολύ μικρή για την αποικία: τότε, η βασίλισσα, περιτριγυρισμένη από δεκάδες χιλιάδες εργάτες, καθοδηγούμενη από πρόσκοποι, ξεκινά ένα μακρύ προσκύνημα για να δημιουργήσει μια νέα αποικία. Προνοώντας να λάβουν τις απαραίτητες προμήθειες, οι μέλισσες ξεκινούν λοιπόν τηνσμήνος να κινηθεί προς ευνοϊκότερους ορίζοντες. Χωρίς να γνωρίζουμε πώς αποφασίζεται ποιος φεύγει και ποιος μένει, φαίνεται ότι οι μέλισσες αποτελούν έναν ενιαίο οργανισμό που θα κάνει ό,τι είναι καλό για την επιβίωσή του. Οι μέλισσες σκέφτονται πραγματικά τα πάντα, και μόλις βρεθεί ένα νέο καταφύγιο, κάθε μέλισσα εργάζεται σκληρά για να ξαναρχίσει τον κύκλο της, αυτόν τον κύκλο που είναι όλη της η ζωή και ολόκληρη η ύπαρξή της.

Ο κύκλος έκλεισε, όλα μπορούν να ξεκινήσουν ξανά.